پلتفرم‌های نمایش خانگی این روزها به یکی از مهم‌ترین وسیله‌های سرگرمی مردم تبدیل شده است و چند سالی است که با ورود به عرصه تولید توانسته نبض بازار فیلم و سریال را در دست بگیرد اما مدت زمان زیادی است که پلتفرم های نمایش خانگی نیز از تب و تاب افتاده‌اند و به مانند سال‌های قبل در حوزه تولید فعال نیستند. حالا نیز پلتفرم نماوا سریال جدیدی را به کارگردانی امیر پورکیان محصول ۱۴۰۳ به تهیه کنندگی صادق یاری منتشر کرده است.

امیر پورکیان که سابقه تهیه کنندگی و تولید چندین آثار با دریافت جوایزی را دارد این بار در قامت کارگردان سراغ یک سریال پرچالش برای نمایش تفکرات نسل های جدید رفته است. این سازنده آثاری چون موافقت اصلی، خانه شیشه ای، ناکوک و آینده را در کارنامه دارد اما وی در سال ۹۴ فیلم دریا و ماهی پرنده را تهیه‌کنندگی کرد که این فیلم توانست جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌ المللی فیلم‌ های کودکان و نوجوانان همدان، برنده جایزه بهترین فیلم موندنس آمریکا و برنده جایزه بهترین فیلم منتقدین مسکو را کسب نماید.

همه چیز درباره غربت

بعد از زلزله ۵ ریشتری افرادی که خانه های خود را از دست داده بودند به همراه خانواده در کمپی استقرار پیدا میکنند. مردی خلافکار به نام فِری که تحت تعقیب پلیس است درکارهای قاچاق از آنها سواستفاده میکند. زنان آن کمپ برای رهایی از اسارت فری نقشه دزدی از کمیته امداد را طوری طراحی میکنند که مردان آن کمپ از نقشه بویی نبرند. با پخش در ۱۶ قسمت در نیمه اول سال ۱۴۰۳، “غربت” به تصویر گذاری از داستان غنی و پرتنش یک نسل ناشناخته می‌پردازد.

ژانر سریال غربت ۱۴۰۳ از جنس درام، اجتماعی و جنایی است. با این حال چیزی که شاید سریال غربت را در میان آثار جنایی مطرح در ایران خاص می‌کند، حضور پررنگ بازیگران زن است. گویی این سریال روایتی از خلافکاران زن است. کم پیش می‌آید که در سینمای ایران آن هم در ژانر درام و جنایی، نقش‌های اصلی و مهم سریال برعهده زنان باشد.

در این سریال بازیگران محبوبی همچون آناهیتا درگاهی، آیدا ماهیانی، بهاره کیان افشار، پژمان بازغی و حسین مهری هنرنمایی می کنند. غربت در چهار فصل قرار است به مخاطب جدال بین آنتاگونیست و پروتاگونیست درون یک فرد را در مسیر رسیدن به قدرت به چالش بکشد.

غربت موفق است؟

این سریال درام و جنایی که با محوریت زنان طراحی و تولید شده، فضایی ملتهب داشته و روابط میان شخصیت‌ها عنصر اصلی داستان را شکل می‌دهد. همچنین قابل ذکر است که تماشای سریال غربت برای افراد زیر ۱۷ سال ممنوع اعلام شده است.

با اینکه سریال در زمینه‌های مختلف مورد تحسین قرار گرفت، اما چالش‌ها و نقدهایی نیز وجود دارد. غربت یک آناتومیِ تفسیری از شکلِ غیرارادیِ مهاجرت است که لایه‌های دراماتیک و سابجکتیو قصه، عشق و خیانت را به‌دوش می‌کشند. این دو مقوله هیچ ربطی به حاشیه‌نشینی و غرب‌زدگی پیدا نمی‌کنند و چه‌بسا در میان اقشار مرکز نشین و شهری بیشتر دیده شود. این یک پدیده اجتماعیْ برای فرار از موقعیت‌های کنونی است که در بافت زیسته در آن جغرافیا تعریف می‌شود؛ اما باید اذعان کرد این فرهنگِ اکتسابی به مرور تبدیل به شخصیتی از فرد خواهد شد که در انتها هیچ نمی‌توان حدس زد صنم، فرید را دور می‌زند یا به او وفا می‌کند.

رضا دُرمیشیان در «مجبوریم» با شناخت کافی درامی را طراحی کرد که لایه‌های پیچیده چنین اجتماعی را به تصویر می‌کشد اما در ادامه «غربت» تصویری مدرن از نحوه و زیست چنین جوامعی، حداقل در قسمت اول خود، نشان داده که نمی‌توان میزان نترس بودن آنان از قانون را با موتور سواری یک خانم بدون کلاه ایمنی نشان داد. فیلم با یک میان نوشته که اصلا هم سینمایی نیست حاشیه‌نشینی را بهانه‌ای برای گفتمانِ خود قرار می‌دهد. از سویی دیگر انتخابِ آناهیتا درگاهی، در نقش محبوبه، این گفتمان را برهم می‌زند. مخاطب گروهی از بازیگران را در این فیلم می‌بیند که جدای از تصویرِ عینیِ سرمایه‌داری، مکملی برای این روایت خشن نیستند. به غیر از مهدی حسینی‌نیا باقی، در مدیومِ چنین قصه‌هایی قرار نخواهند گرفت و چه بهتر بود که امیر پورکیان بازیگرانی ناشناخته را انتخاب می‌کرد.

شاید بشود گفت سریال‌ ساختن در شبکه نمایش خانگی دستاوردِ فرهنگیِ مدنظر را نخواهد داشت چرا که اولویت در این پروسه، فروش از طریق تبلیغات و تزریقِ باورهای غلط است. به عنوانِ نمونه «زخم کاری» مهدویان شکل خامِ یک تالی‌فاسد اخلاقی است که صرفا در جوامع سرمایه‌دار دیده می‌شود؛ در حالی که دقیقا همین رویه نیز در غربت هم تکرار شده است.

بازیگران مطرح، برگ برنده غربت

یکی از بازیگران محوری و کلیدی این سریال بهاره کیان افشار در نقش صنم است که قرار است در بدو کار با نقشه ای زنانه، مواد مخدر و گروه غربت را راهی سفر کند. از فیلم های کیان افشار میتوان به خجالت نکش، لونه زنبور، ماهورا، بارکد، کفش هایم کو، عاشقانه، زرد، کمدی انسانی، سودا اشاره کرد که فقط یک سوم از آثار هنری اوست، به نظر میرسد او به اندازه کافی تجربه و پختگی دارد تا در یک سریال جنایی و معمایی ایفای نقش کنند.

در سمتی دیگر اما مهدی حسینی نیا به عنوان یکی از بازیگران اصلی میتواند بار دیگر پس از سریال رهایم کن خود را به اثبات برساند، او همچنین در عنکبوت، سریال یاغی، برادران لیلا، حیثیت گمشده بازی کرده است که میتوان نمره قابل قبولی به او داد.

حسین مهری، بازیگری توانمند با ایفای نقش کاملا طبیعی و حس گیری درست و صحیح به گونه ای که حس و حال شادی غم و دلتنگی و حتی خشم را به خوبی به مخاطب منتقل می کند، او کارکشته است و در سریال همه چیز آنجاست، نابرده رنج و فیلم های ویولن، زمانه، زرد، کروکودیل نقش های کلیدی را بازی نموده است و آثار نامبرده فقط بخشی از کارهای این بازیگر کاربلد است، غربت میتواند برگ دیگری برای کارنامه او در یک سبک جنایی رقم بزند.

نیایش احمدی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس